How everything has started :

Penaos pep tra en deus kroget :

Comment tout a commencé :

At the beginning of the year 2002,

E deroù ar bloaz 2002,

Au commencement de l'année 2002

I had a dream, the dream that I was reading a book written in Breton. As I am not very learned in that language, from time to time there was a word that I did not know. However, in my dream, this was not a problem, with a simple click on the unknown word the bug machine (if you prefer : the Computer) was searching for that word in a dictionary. I will now explain to you what has been done so far to make this dream to become true...

un huñvre am eus bet, em huñvre me a oa o lenn ul levr skrivet e Brezhoneg. Peogwir n'on ket ur mailh war ar yezh-se, ur wech an amzer n'anavezen ket ur ger bennak. Em huñvre ne oa ket ur gudenn koulskoude, gant ur c'hlik hepken war ar ger dianavezet, ez ae ar c'hwilerez (ma plij deoc'h gwelloc'h : an Urzhiataer) da gerc'hat ar ger-se en ur geriadur. Bremañ ez an da ziskleriañ deoc'h petra a zo bet graet betek-hen evit ma teuio an huñvre-se da vezañ gwir...

j'ai fait un rêve, le rêve que je lisais un livre écrit en breton. Comme je ne suis pas très versé dans cette langue, de temps en temps il y avait un mot que je ne comprenais pas. Cependant, dans mon rêve, ce n'était pas un problème, avec un clic seulement sur le mot inconnu, la machine à bugs (si vous préférez : l'Ordinateur) allait chercher ce mot dans un dictionnaire. Je vais maintenant vous expliquer ce qui à été fait jusqu'à présent pour que ce rêve devienne vrai...

The book

Al levr

Le livre

First, it is necessary to choose the book

Ret eo da gentañ dibab al levr da vezañ

Il faut tout d'abord choisir le livre qui

to read. The book I have chosen is « The sermons of Father Quéré ». Why ?
1- First because it is old enough to be in the public domain.
2- It is written in a simple and clear language with the best Breton I have ever read.
3- How people were living in the countryside in the nineteenth century ? What was taught to them by their priests ? The answers are in this book.
4- Sometimes it is said that literary Breton is only an artificial thing. Let us see then how people were writing before the writers and grammarians of the twentieth century (to be true, the way Father Quéré is writing is very close to the modern orthography)

lennet. Al levr eo anvet « Sarmonioù an Aotroù Quéré ». Evit petra un dibab eus ar seurt-se ?
1- Da gentañ, ez eo kozh a-walc'h evit bezañ en dachenn voutin.
2- Skrivet eo en ur yezh eeun ha sklaer, gant ar Brezhoneg gwellañ am eus lennet biskoazh.
3- Penaos e veve an dud a-ziwar ar maez en naontekvet kantved ? Petra oa desket dezho gant o beleien ? Ar respontoù a vez el levr-se.
4- A-wechoù e lavarer ez eo ar Brezhoneg lennegel nemet un dra arzek. Gwelomp eta penaos e skrive an dud kent ar skrivagnerien hag ar yezhadurourien eus an ugentvet kantved. (E gwirionez doare skrivañ an Aotroù Quéré a vez tost kenañ diouzh reizhskrivadur a-vremañ.)

doit être lu. Le livre est « Les sermons du Père Quéré ». Pourquoi un tel choix ?
1- Tout d'abord, il est assez vieux pour être dans le domaine public.
2- Il est écrit dans une langue simple et claire, dans le meilleur breton que j'ai jamais lu.
3- Comment vivaient les gens de la campagne au dix-neuvième siècle ? Que leur enseignaient leurs prêtres ? Les réponses sont dans ce livre.
4- On dit parfois que le breton littéraire n'est qu'une chose artificielle. Voyons donc comment écrivaient les gens avant les écrivains et les grammairiens du vingtième siècle. (En vérité la manière d'écrire du père Quéré est très proche de l'orthographe actuelle.)

Of course they are religious things,

Evel-just, traoù relijiel,

Bien sûr, ce sont des choses religieuses,

they are sermons and they were not written to entertain people. As you know Breton literature is not old. It started at the beginning of the twentieth century, mainly after the 1914 war. So it is necessary to wait still a little more time before one can find here articles written only for the pleasure and entertainment of the readers.

Now, in December 2006, I have added a tale : « Alexander and the speaking English door ». It is about fourteen pages long. The Breton will certainly not be as good but it will perhaps relax your mind after the Sermons. A story and the first pages of Jakez Riou's book " The house haunted by the devil " have also been joined.

prezegennoù e vez ha n'int ket bet skrivet evit diduañ tud. Evel ma ouzhoc'h, n'eo ket kozh lennegezh Breizh. Kroget en deus en derou an ugentvet kantved, dreist holl goude ar brezel pevarzek. Neuze, ez eo ret gortoz un nebeudig amzer c'hoazh a-barzh ma vo kavet amañ pennadoù skrivet hepken evit plijadur ha didu al lennerien.

E miz Kerzu 2006, me am eus ouzhpennet ur vojenn : « Alesañdr hag an nor ma komze Saozneg ». Ur pevarzek bennak a bajennoù a zo enni. Ne vo ket ken mat ar Brezhoneg, a dra sur, met diduañ a raio marteze ho spered goude ar Sarmonioù. Un danevell hag ar pajennoù kentañ eus levr Jakez Riou " An ti satanazet " a zo bet lakaet c'hoazh.

des sermons et ils n'ont pas été écrits pour amuser les gens. Comme vous le savez, la littérature bretonne n'est pas vieille. Elle a commencé au début du vingtième siècle, surtout après la guerre de 1914. Il faut donc attendre un peu de temps encore avant que l'on ne trouve ici des articles écrits seulement pour le plaisir et l'amusement des lecteurs.

Maintenant, en décembre 2006, j'ai ajouté un conte : « Alexandre et la porte qui parlait anglais ». Il fait environ quatorze pages. Le breton ne sera sûrement pas aussi bon mais il vous détendra peut-être l'esprit après les Sermons. Un récit et les premières pages du livre de Jakez Riou " La maison hantée par le diable " ont encore été ajoutés.

The software

Ar meziant

Le logiciel

A software, whose third release

Ur meziant, an deirvet darvez anezhañ

Un logiciel, dont la troisième version

is about 20000 lines long, has been written to display the book pages. With a click on the words you can search the dictionaries. FURCH is a GNU/LINUX/GTK2/C software but it also works on MS-Windows. The software is published under the rules of the GPL license. For that reason, you can use and improve it as you want.

gant war-dro 20000 a linennoù ennañ, a zo bet skrivet evit skritellañ pajennoù al levr. Gant ur c'hlik war ar gerioù e c'hellit furchal ar geriadurioù. Ur GNU/LINUX/GTK2/C diviz eo FURCH, hogen mont a ra en-dro ivez ar meziant war MS-Windows. Embannet eo ar meziant dindan reolennoù an aotreegezh voutin GPL. Rak-se, e c'hellot e implij hag e wellaat evel ma plijo deoc'h.

fait environ 20000 lignes, a été écrit pour afficher les pages du livre. Par un clic sur les mots vous pouvez aller chercher dans les dictionnaires. FURCH est un projet GNU/LINUX/GTK2/C mais le logiciel peut tourner aussi sous MS-Windows. Le logiciel est publié sous les conditions de la licence publique GPL. De ce fait, vous pouvez l'utiliser et l'améliorer comme vous le désirez.

To write the software has been

Skrivañ ar meziant a zo bet

Ecrire le logiciel a été

terribly difficult but it is quite stable now. Since the second release, the software can handle more than an unique dictionary. Each dictionary is then only an element of the FURCH database.

diaes spontus hogen mont a ra divrall en-dro bremañ. Abaoe an eil tarvez, e c'hell ar meziant ober gant meur a c'heriadur. Pep geriadur a vez neuze nemet un elfenn eus stlennvon FURCH.

terriblement difficile mais il fonctionne de façon stable maintenant. Depuis la deuxième version, le logiciel peut gérer plusieurs dictionnaires. Chaque dictionnaire n'est donc qu'un élément de la base de données de FURCH.

The data base

Ar stlennvon

La base de données

Really, it is here the

E gwirionez, ez eo amañ ar

En vérité, c'est ici le plus grand

most important problem for a project like FURCH. A dictionary with twenty or thirty thousand words in it, with explanations and examples of use takes close to a full century to be written by a small team. The Welsh have done one an the work lasted for eighty years, the French academy is doing a new dictionary every fifty years...

gudenn vrasañ evit un diviz evel FURCH. Ur geriadur gant ugent pe dregont mil a c'herioù ennañ, gant displegadurioù ha skouerennoù implij, a gemer tost d'ur c'hantved a-bezh da skrivañ evit ur gevredigezh vihan. Tud Bro-Gembre o deus graet unan ha padet en deus al labour e-pad pevar-ugent vloaz, akademiezh Bro-C'hall a ra ur geriadur nevez pep hanter-kant vloaz, hag all...

problème pour un projet comme FURCH. L'écriture d'un dictionnaire contenant vingt ou trente mille mots avec des explications et des exemples d'utilisation demande près d'un siècle entier à une petite équipe. Les Gallois en ont fait un et le travail a duré quatre-vingt ans, l'académie française fait un dictionnaire nouveau tous les cinquante ans, etc.

As far as I am concerned, I have begun

Evit pezh a sell ouzhin, kroget

En ce qui me concerne, j'ai commencé

to write a dictionary which contains only the words of the "Father Quéré's sermons". They are simple words in order to have every one to understand the sermons. I have already written 40000 lines for the dictionary "dico_quere", roughly one thousand pages. In spite of this, there is only the words of the five first pages in the dictionary ! Even more, the first page is only a half one. So, it is necessary to invent another way to continue the work.

am eus da skrivañ ur geriadur, ennañ ar gerioù eus "Prezegennoù an Aotroù Quéré" hepken. Gerioù eeun int evit ma vefe komprenet ar sarmonioù gant pep hini. Skrivet am eus dija 40000 a linennoù evit ar geriadur "dico_quere", tamm pe damm mil pajenn. Daoust da se ne 'z eus er geriadur nemet gerioù ar pemp pajenn gentañ ! Muioc'h c'hoazh, ne 'z eo ar bajenn gentañ nemet un hanter anezhi. Neuze ret eo ijinañ, evit kenderc'hel al labour, un doare all d'ober.

à écrire un dictionnaire ne contenant que les mots des "Sermons du Père Quéré". Ce sont des mots simples pour que les sermons soient compris de tous. J'ai déjà écrit 40000 lignes pour le dictionnaire "dico_quere", soit environ mille pages. En dépit de cela, il n'y a dans le dictionnaire que les mots des cinq premières pages ! Qui plus est, la première page est seulement une demi page. Il faut donc inventer une autre façon de faire pour continuer le travail.

The synoptic dictionaries.

Ar geriadurioù kenwel.

Les dictionnaires synoptiques.

The FURCH software

Ar meziant FURCH

Le logiciel FURCH

is able to use a database whose each element is a dictionary. Each dictionary can have a different author and have a different objective. For example, you can put into a dictionary all the difficult words found in a book, a poetry, a fable or any text. You can also have a special dictionary with the words used for tilling the ground and another one for fishing, etc. ...

a zo gouest d'ober gant ur stlennvon, pep elfenn dioutañ o vezañ ur geriadur. Pep geriadur a c'hell bezañ skrivet gant un oberour disheñvel hag a c'hell ivez kaout ur pal disheñvel. Da skouer, c'hwi a c'hell lakaat en ur geriadur an holl c'herioù diaes kavet en ul levr, en ur varzhoneg, en ur vojenn pe ur pennad-skrid bennak. Tu a zo ivez da gaout ur geriadur a-ratozh gant ar gerioù implijet evit al labour douar hag unan all evit ar pesketañ, h. a. ...

est capable d'utiliser un base de données dont chaque élément est un dictionnaire. Chaque dictionnaire peut être écrit par un auteur différent et peut avoir un objectif différent. Par exemple, vous pouvez mettre dans un dictionnaire tous les mots difficiles trouvés dans un livre, un poème, une fable ou un texte quelconque. On peut aussi avoir un dictionnaire spécial avec les mots utilisés pour le travail de la terre et un autre pour la pêche, etc. ...

It is not necessary to have much

N'eo ket ret kaout kalz

Il n'est pas nécessaire d'avoir beaucoup

words into a dictionary. Neither it is necessary to sort them. The same word can exist in different dictionaries. All the dictionaries can be displayed by FURCH. So nothing is lost, each dictionary adds its information, its precisions and corrections to the other dictionaries. To write a dictionary is not difficult, it is fully explained into the documentation. Neither it is difficult to use into FURCH a list of words already written for another software.

gerioù en ur geriadur. N'eo ket ret renkañ anezho kennebeut. An hevelep ger a c'hell bezañ kavet e meur a c'heriadur. An holl c'heriadurioù a c'hell bezañ skritellet gant FURCH. Neuze netra eo kollet, pep geriadur a stag e ditouroù, a rezis pe a reisha ar geriadurioù all. Skrivañ ur geriadur n'eo ket diaes, displeget eo penn da benn e-barzh an teulioù-displegañ. N'eo ket diaes kennebeut implijout e-barzh FURCH ur roll-gerioù ma zo bet skrivet dija evit ur meziant all.

de mots dans un dictionnaire. Il n'est pas non plus nécessaire de les classer. Le même mot peut se trouver dans plusieurs dictionnaires. Tous les dictionnaires peuvent être affichés par FURCH. Donc rien n'est perdu, chaque dictionnaires ajoute ses renseignements, précise ou corrige les autres dictionnaires. Ecrire un dictionnaire n'est pas difficile, c'est expliqué en détail dans la documentation. Il n'est pas difficile non plus d'utiliser dans FURCH une liste de mots qui a déjà été écrite pour un autre logiciel.

If you give me permission,

Ma aotreegezh a vez roet din

Si vous m'en donnez l'autorisation,

your dictionaries will be added to this web-page for everybody to download. Each author can keep private its copyrights however. For "dico_quere", I am retaining the copyrights but you can back-up the files, give them to your friends... as long as it is not for business.

ganeoc'h, ho keriadurioù a vo staget ouzh al lec'hienn-mañ evit pep hini d'o fellziskargañ. Pep oberour a c'hell mirout strizh e wirioù, koulskoude. Evit pezh a sell ouzh "dico_quere", ez eo miret strizh ar gwirioù ganin, hogen c'hwi a c'hell gwareziñ ar restroù, reiñ anezho d'ho keneiled, hag all... e-keit ha ma n'eo ket evit ober kenwerzh ganto.

vos dictionnaires seront ajoutés à cette page web pour que tout le monde les télécharge. Cependant, chaque auteur peut réserver ses droits. En ce qui concerne "dico_quere", je réserve les droits mais vous pouvez sauvegarder les fichiers, les donner à vos amis etc. ... tant que ce n'est pas pour en faire du commerce.